Informatie - een conceptueel labyrinth

Een model

Tijdens de afgelopen KVAN-dagen in Assen1 heb ik een informatiemodel gepresenteerd waarvan ik denk dat het algemeen toepasbaar is. (De presentatie is bijgevoegd)

Dit model dat ik eigenlijk al langer toepas, in het begin vooral impliciet de laatste tijd steeds meer expliciet, bestaat uit een drietal centrale bouwstenen die volgens mij gezamenlijk de basis zijn van semantische informatie (SI) als eenheid op bijna atomair niveau.

Semantische informatie

Semantische informatie is een begrip uit de informatiefilosofie. Zij wordt door Floridi omschreven als informatie die meaningful, well formed en truthful is. Deze drie kenmerken zijn heel goed te koppelen aan concepten uit de archivistiek. Zelf zou ik ze willen kenschetsen als betekenisvol, enigszins gestructureerd en betrouwbaar.

Ten aanzien van truthful kan gesteld worden dat een archivaris nooit kan zeggen dat informatie waar of niet waar is. Hij of zij

kan wel aangeven dat aan de integriteit van het informatieobject dat de informatie bevat niet getwijfeld hoeft te worden.

Bouwstenen, actoren en communicatie

De bouwstenen zijn de context (gC), de handeling (gH) en het informatieobject (gI), alle drie in algemene misschien wel universele zin. Het kan daarom gaan om een handeling als benzinetanken (wat ik als voorbeeld heb gebruikt), het kan ook gaan om een proces of een project. Het lastige is dat ik er af en toe woorden gebruik die in deze samenhang net niet de lading dekken, maar dat beschouw ik op dit moment maar als een onvolkomenheid waar wel mee te leven valt.

In dit model staat alleen (semantische) informatie centraal. Actoren komen natuurlijk wel voor maar niet in een aparte rol. In tijd gezien zie ik hem meer als een passant in verschillende rollen. Dit passeren kan toevallig of doelbewust zijn. De rol die hij tijdens het passeren aanneemt is vastgelegd in de context. Hij is met die rol deelnemer in een handeling. Hij kan als deelnemer gebruiker of hergebruiker van de informatie zijn.

Ook apart te noemen is de mogelijkheid tot communiceren en uitwisselen. Ik beschouw elke vorm van communicatie als een zelfstandige handeling. Communicatie en uitwisselen hebben beide een component in zicht die te maken heeft met tijd en tijdverloop. Er zit bijvoorbeeld altijd een moment tussen het zenden van een stukje semantische informatie en het ontvangen, opnemen en verwerken daarvan. Ook is er een ruimtelijk aspect die te maken heeft met de plaats van zenden van semantische informatie en de plaats waar zij wordt ontvangen. Deze zijn vaak niet gelijk.

Object en formule

Een eenheid semantische informatie is te beschouwen als een object dat samengevoegd of gestapeld kan worden met andere eenheden semantische informatie.  In die zin is het model objectgeorienteerd. 
 
Het aardige is dat het model in soort formule weer te geven is. De formule is als volgt te lezen. Voor alle semantische informatie geldt dat is opgebouwd uit en context (gC) en informatieobject(en) (gI) en handeling(en) (gH). Ontbreekt een van de drie dan is er geen sprake van semantische informatie.
 

Achtergrond

• Pieter Adriaans, Information, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2013. Geraadpleegd 8 juni 2014.
• Patrick Allo en Bert Baumgaertner ea. The Philosophy of Information; An Introduction, The Pi Research; Network, 2013.
• Anthony F. Beavers, A Brief Introduction to the Philosophy of Information, University of Evansville, Philosophy / Cognitive Science, Evansville, Indiana, 2012.
• Luciano Floridi, Information: A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford, 2010
• James Gleick, Informatie; Van tamtam tot internet, De Bezige Bij, Amsterdam, 2011. (Engelse titel The Information; A History, a Theory, a Flood.
• Viktor Mayer-Schönberger en Kenneth Cukier, De Big data; Hoe de data-explosie al onze vragen gaat beantwoorden, Maven Publishing, Amsterdam, 2013.
• The Onlife Manifesto; Being Human in a Hyperconnected Era, versie 8-feb-2013 / Europese Commissie, 2013.

En verder

• Literatuur op mijn site (zoekargument informatiefilosofie)
• Uitgebreide bibliografie op mijn site

• 1. 16 juni 2014