Het archief is dood, leve het archief!

De aard van het bureaucratische overheidsarchief dient te veranderen, wil het archief nog betekenis hebben om het overheidshandelen te verantwoorden en reconstrueren. Dat stelt Charles Jeurgens in zijn oratie.

Het weefsel van de overheidsbureaucratie bestaat uit teksten. Die teksten samen vormen het overheidsarchief. Ze zijn het geheugen van de overheid en het middel waarmee verantwoording wordt afgelegd. Naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek naar ‘Het bonnetje van Teeven’ diende Kamerlid Segers in 2016 een motie in waarbij de regering werd verzocht ‘de huidige archiefwet aan te passen aan de digitale ontwikkelingen en eisen van transparantie door onder meer de huidige overbrengingstermijnen van overheidsinformatie sterk terug te brengen’.Jeurgens bespreekt de implicaties van digitalisering voor de functie die archieven hebben om verantwoording af te kunnen leggen over het overheidshandelen.

Digitalisering betekent immers veel meer dan louter een technische verandering van de manier waarop gegevens worden vastgelegd. Niet alleen ‘het geheugen’, maar ook ‘het denken’ wordt in toenemende mate buiten het menselijke brein geplaatst. Algoritmen spelen een steeds grotere rol in besluitvormingsprocessen. Jeurgens gaat in op de vraag wat zulke gecomputeriseerde denkprocessen betekenen voor de functie van het archief om rekenschap af te kunnen leggen.