Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur (CODIO)

Waarden als privacy, autonomie en menselijke waardigheid kunnen door de digitalisering onder druk komen te staan. Daarom hebben overheidsorganisaties heldere kaders nodig die richting geven bij een verantwoorde invulling van digitalisering. De Code Goed Openbaar Bestuur biedt een fundament maar is onvoldoende toegesneden op de specifieke vragen van digitalisering. De Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur vormt een noodzakelijke aanvulling op de Code Goed Openbaar Bestuur.
Het Ministerie van BZK heeft het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht gevraagd om onderzoek te doen naar een Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur.
Om tot de gevraagde aanvulling te komen is gebruik gemaakt van wetenschappelijke literatuur, zijn 45 belangrijke (internationale) codes voor digitaal bestuur (en soms specifiek AI) geanalyseerd en zijn gesprekken gevoerd met experts en stakeholders. Op basis van dit onderzoek zijn fundamenten, principes en waarden geïdentificeerd en wordt een aanzet gegeven tot het opstellen van de organisatorische acties die nodig zijn om deze waarden te borgen.

Deel 1 beschrijft de opbouw van de code. Dit begint met een stabiele basis die bestaat uit drie fundamenten (democratie, rechtstaat en bestuurskracht) en zes principes (participatie, maatschappelijke waarde, mensenrechten, procedurele rechtvaardigheid, bestuurskwaliteit en verantwoordelijkheid).
Binnen deze stabiele basis positioneren we 30 specifieke waarden, gekoppeld aan de digitale en maatschappelijke ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld privacy en uitlegbaarheid. Deze waarden hebben we ontleend aan een analyse van bestaande codes en gesprekken met stakeholders en experts. De code identificeert de waarden waar overheidsorganisaties zich aan committeren om goed digitaal openbaar bestuur te borgen.

In deel 2 beschrijven we hoe de Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur kan worden toegepast. Hiervoor hebben we zes acties geïdentificeerd: (1) interactie met stakeholders, (2) aanbesteding en contacten met marktpartijen, (3) (technische) standaarden, (4) informatieverstrekking, (5) onderzoek, monitoring & evaluatie en (6) inrichting van de organisatie en competenties. Nadere invulling van de implementatie van de code vergt afstemming met het brede veld en stakeholders en het toepassen van de code in enkele overheidsorganisaties om de code te valideren en eventueel bij te stellen.

Met de uitwerking van (1) fundamenten, principes en waarden en (2) organisatorische acties om de
waarden te borgen legt dit onderzoek een basis voor een Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur. De code biedt een rijkheid aan waarden maar ook drie heldere ankerpunten: democratie, rechtstaat en bestuurskracht.